ساعت جهانی (زمان جهانی یا UTC) یک سیستم زمانبندی است که برای هماهنگی زمانی بین مناطق مختلف جهان به کار میرود. این ساعت بر اساس گرینویچ، که یک منطقه زمانی خاص در لندن انگلستان است، تنظیم میشود.
ساعت جهانی بر اساس سیستم ۲۴ ساعته است و از دقیقه‌شماری نقطه‌ای استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، زمان در ساعت جهانی با استفاده از شماره گذاری اعداد از ۰ تا ۲۳ برای ساعت‌ها و از ۰ تا ۵۹ برای دقیقه‌ها تعیین میشود.
اصطلاح UTC نیز برای نامگذاری این ساعت بینالمللی استفاده میشود. این اصطلاح مخفف عبارت "Coordinated Universal Time" به معنای "زمان هماهنگ جهانی" است. UTC به عنوان مرجع زمانی برای تمام کشورها و مناطق جهان به کار میرود و تقریباً به عنوان زمان استاندارد بینالمللی محسوب میشود.
استفاده از ساعت جهانی مهم است زیرا با استفاده از این سیستم زمانبندی، تطابق زمانی بین نقاط مختلف جهان را آسان‌تر می‌کند و به ویژه در مسافرت‌ها، ارتباطات بینالمللی، انجام معاملات مالی و هماهنگی مسائل مرتبط با جهانی شدن، اهمیت دارد
از سیستم UTC علاوه بر تنظیم ساعت مشترک جهانی، به عنوان مرجع یا نقطه مشترک تاریخ جهانی هم استفاده می شود.
اختلاف زمانی به معنای تفاوت زمانی بین دو نقطه یا منطقه جغرافیایی مختلف است. این تفاوت زمانی بر اساس ساعت‌ها و دقیقه‌هایی که برای نمایش زمان در هر منطقه به کار میرود، محاسبه میشود. اختلاف زمانی ناشی از این است که زمین به دور خود می‌چرخد و بخش‌های مختلف از کره‌ی زمین به نور خورشید برخورد می‌کنند.
زمین به ۳۶۰ درجه طول جغرافیایی تقسیم میشود و هر درجه معادل ۱۵ درجه زمانی است. این به این معنی است که برای هر ۱۵ درجه تفاوت طول جغرافیایی، یک ساعت اختلاف زمانی وجود دارد.
در برخی نقاط جهان، ساعت‌ها در فصول تابستان و زمستان به دلیل تغییرات نور روز، تغییر می‌کنند و این باعث ایجاد اختلاف زمانی موقت میشود.
برای جلوگیری از تفاوت‌های زمانی چشمگیر بین مناطق همجوار، زمین به ۲۴ منطقه زمانی تقسیم شده است. هر منطقه یک ساعت اختلاف زمانی نسبت به منطقه‌ی قبلی یا بعدی خود دارد.
این منطقه به عنوان نقطه مرجع زمانی استفاده میشود و اختلاف ساعت‌ها در اینجا صفر است.
این همان ساعت جهانی است که به عنوان معیار زمانی برای هماهنگی جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و با منطقه زمانی گرینویچ یکسان است.
این منطقه یک ساعت جلوتر از منطقه زمانی گرینویچ قرار دارد (UTC+1).
این منطقه ۵٫۵ ساعت جلوتر از منطقه زمانی گرینویچ قرار دارد (UTC+5.5).
این منطقه ۸ ساعت عقبتر از منطقه زمانی گرینویچ قرار دارد (UTC-8).
ساعت جهانی آمریکا به خاطر اهمیت سیاسی و اقتصادی که دارد برای همه افراد حائز اهمیت است. ساعت این منطقه بر اساس این منطقه زمانی فعالیت می کند.
این منطقه ۹٫۵ ساعت جلوتر از منطقه زمانی گرینویچ قرار دارد (UTC+9.5).
این تنها چند نمونه از مناطق زمانی هستند و در واقع در سراسر جهان بیش از ۲۰۰ منطقه زمانی وجود دارد. با وجود این همه منطقه، استفاده از ساعت جهانی و مناطق زمانی باعث هماهنگی و بهره‌برداری بهتر از زمان در مقیاس جهانی میشود.
اختلاف زمانی میان کشورها میتواند موجب دشواری‌ها در هماهنگی تماس‌های تجاری و کسب و کار شود. زمان‌های مختلف کاری و تعطیلی در کشورها، باعث میشود تجار و شرکت‌ها برای هماهنگی با هم باید تلاش بیشتری کنند و به چالش‌های زمانی برخورد کنند.
در سفرهای بینالمللی، افراد با اختلاف زمانی مواجه می‌شوند. این امر میتواند تأثیر مستقیمی بر روی ساعت بیداری، خوابیدن و برنامه‌های روزانه آن‌ها داشته باشد. همچنین، تغییر ساعت در فصول تابستان و زمستان نیز میتواند بر ساعت‌های پروازها و برنامهریزی مسافرت‌ها تأثیر بگذارد.
زمان‌های مختلف پخش رویدادهای ورزشی بینالمللی، نظیر المپیک، جام جهانی فوتبال و... میتواند باعث ایجاد اختلاف زمانی برای طرفداران و تماشاگران این رویدادها شود. این امر ممکن است باعث افزایش یا کاهش تعداد تماشاچی‌ها و رتبه‌بندی نیز شود.
بازارهای مالی بینالمللی در مناطق زمانی مختلف فعالیت می‌کنند. اختلاف زمانی میان کشورها میتواند تأثیری در تعیین زمان باز و بسته شدن این بازارها داشته باشد و همچنین به علت تفاوت‌های زمانی، اطلاعات بازار به‌روز نیز میتواند در دسترس نباشد.
اختلاف زمانی میان مناطق مختلف ممکن است تأثیری بر روی ترافیک اینترنت و ارتباطات بین کشورها و مناطق داشته باشد. در زمان‌های پرترافیک، ممکن است سرعت ارتباطات کاهش یابد و دسترسی به برخی منابع محدود شود.
تعویق یا جابجایی ساعت به معنای تغییر موقت ساعت به طور دوره‌ای و به منظور بهره‌برداری بهتر از نور روز است. این عمل به صورت رسمی در برخی کشورها و مناطق جهان در فصل‌های تابستان و زمستان اجرا میشود. هدف اصلی از تعویق ساعت، استفاده بهینه‌تر از نور روز در ساعات بیداری است، که به اصطلاح "تغییر زمان" نیز شناخته میشود.
در فصل تابستان، در بسیاری از کشورها و مناطق دنیا، ساعت‌ها به طور موقت به جلو (یعنی یک ساعت جلوتر از زمان استاندارد) تعویق می‌شوند. این اقدام معمولاً در آخر هفته‌ای که اولین روز تغییر فصل از زمستان به بهار اتفاق می‌افتد، صورت می‌گیرد.
با تغییر ساعت به جلو، ساعت‌های بیداری طبیعی افراد تطابق بهتری با نور روز دارند و از نور خورشید بیشتری در ساعات بیشتری از روز استفاده می‌کنند.
تغییر ساعت زمستانی در فصل زمستان، نیز در برخی کشورها و مناطق، ساعت‌ها به طور موقت به عقب (یعنی یک ساعت عقبتر از زمان استاندارد) تعویق می‌شوند. این اقدام معمولاً در آخر هفته‌ای که اولین روز تغییر فصل از تابستان به پاییز اتفاق می‌افتد، اجرا میشود.
با تغییر ساعت به عقب، انرژی مصرفی برای روشن کردن نورها در ساعات بیشتری از روز کاهش می‌یابد و از انرژی الکتریکی صرفه‌جویی میشود. هدف از تعویق ساعت از نگاه محیط زیستی بهینه‌سازی استفاده از نور روز و کاهش مصرف انرژی برای نورپردازی. با این تغییر، طول روز‌ها و شب‌ها تغییر نمی‌کند، اما زمان استفاده از نور طبیعی در طول ساعات بیداری افزایش می‌یابد که میتواند از نظر اقتصادی و محیط زیستی مفید باشد. همچنین، تعویق ساعت در برخی مناطق ممکن است تأثیراتی بر روی روال‌های اجتماعی و فرهنگی داشته باشد، اما این تغییرات عمدتاً مرتبط با تفاوت‌های زمانی اختصاصی به هر منطقه هستند.
